Habitación caldeada

Por Pura Tejelo

 

                                         Ilustración de P. Losada

Habitación caldeada

coa pel entreaberta das contras.

As anduriñas en voo rasante

constrúen  un niño de marzo

cinguido  ás trabes do teito

sobre o portalón da entrada.

Hai un río de sede e misterio

que rabuña  o rosa  frío da lúa

 a íntima carne das crías.

                            (Diálogo da Montaña e o Sol)

Soutomaior, o aio fiel

Don Fernán Arias de Saavedra foi o patriarca dos Soutomaior. Era un cabaleiro, como queda dito, da familia dos Saavedra de Lugo, un home sabio e formal, fiel servidor do seu reino e por isto o aio escollido para adestrar ó futuro herdeiro da coroa, ó fillo de don Sancho I, nas artes do bo goberno, e a quen o atento cabaleiro coidaba no só no aspecto físico senón tamén no cultural.

Mais aconteceu que, certa tarde, estando o mozo practicando co seu instrutor o tiro con arco sobre os animais que andaban petiscando herbas nun dos soutos reais, por estas cousas que ninguén sabe como suceden, unha frecha veulle dar ó mesmo infante no peito deixándoo sen vida.

Moi apenado, o aio foi a xunto do rei para contarlle o sucedido, e poñéndolle a propia espada diante, implorou que sobre el executase a debida xustiza. Mais a pesar da pena, o rei entendeu a falta de culpa do seu fiel súbdito, e mandándoo erguerse, perdooulle porque se vía que non houbera mala intención no acontecido, e por fidelidade outorgoulle aquel souto escenario da desgracia, polo que o cabaleiro vén a chamarse desde aquel en diante Soutomaior.

E tamén desde aquela, o fiel cabaleiro engadiulle unha bandas negras, ó xedrezado en gules e ouro dos Saavedra, en sinal de loito eterno polo infante.

Santa Dwynwen, a patroa dos namorados galeses

        Por se ós namorados que ledes este caderno, non vos chegan os avogosos de toda a vida, esta santa patroa dos namorados en Gales, adiántase por case un mes ó san Valentín. O que demostra que no santoral ninguén ten a exclusiva, aínda que si pode ter maior fama.

            Cóntase dela que viviu no século V, e namorouse dun mozo pero o pai xa decidira que ela levaría unha vida de completo e virxinal celibato, polo que a moza, ante tal dilema, se obedecer a seu pai ou ó seu corazón, pregoulle a Deus unha solución, e Deus, atendendo a súa pregaria, mandoulle un anxo cunha poción milagreira para que, en dándolla ó mozo, este se convertese nunha estatua de xeo, de maneira que podía telo cerca sen xacer con el, amalo sen consumar o amor carnal, e sen recibir ningunha satisfacción a cambio, só o frío que o xeo outorga, polo que se converteu na patroa dos amores verdadeiros, que polo visto son aqueles nos que se ama sen contacto e sen sentir ningún pracer físico.

RAFAEL CHIRBES – LOBO ANTUNES

Por Pepe de Rocaforte

 

           O nome de Rafael Chirbes venme chamando a atención desde xa hai tempo, non só por razóns literarias, senón tamén por outras máis circunstanciais. Por exemplo polo seu paso pola Coruña, ou por ser el natural de Tabernes de Valldigna, particularidade esta que tal vez noutra ocasión explique se hai tempo e lugar.

            Ata agora non lera ningún libro seu, seguindo o consello, ou máis ben a confesión, de don Vicente Risco, quen dicía non ler libros recén publicados, postos machaconamente de actualidade nos medios literarios. El prefería deixalos durmir, repousar un tempo antes de decidir se pagaba a pena lelos ou non.

            A Rafael Chirbes deixeino repousar ata estes días en que lin case dun tirón “Crematorio”, novela que me impresionou. O seu estilo fíxome acordar por veces de Lobo Antunes. Chirbes manéxase con mestría nesa interiorización  nas personaxes, nese buceo polo seu pensamento, manexando as revoltas do monólogo interior, delimitando –algunha vez con precisións innecesarias- quen leva en cada momento o peso do relato.

            Tal vez non teña ese lirismo profundo e ensimesmado do portugués, esencialmente poeta, que vive desde dentro cada personaxe, unhas personaxes nas que afloran de cote as máis fondas vivencias do autor, os seus medos, as súas angustias, a súa soidade, as súas pingas de escasa felicidade. En “Crematorio” o autor está, na medida do posible, á marxe, move as figuras, pero mantense fóra delas, a marcar as distancias entre autor e narrador. Con todo, no fondo, ambos pertencen á mesma caste, a dos grandes escritores contemporáneos.

            E eso faime lembrar unha historia que no seu día non lle contei a Lobo Antunes e quizais lle había gustar. Era a comezos dos anos oitenta e daquela o único que lera de autores portugueses fora , traducidos ó castellano, “Amor de perdição” e “A cidade e as serras”, á parte duns sonetos de Herculano nun libro de lecturas do bacharelato.

            Trataba de encher as miñas profundas lagoas sobre a literatura portuguesa e aproveitaba cada viaxe ó país do lado para buscar particularmente narradores contemporáneos. Para eso entraba nunha librería e pedía información sobre que libros adquirir. Un día en Lisboa, nunha librería da Rúa do Carmo, un mozo entusiasta vendeume o artigo deste modo: “Olle este libro. Agora o Eça vai para a merda. Leve esto”. E púxome diante dos ollos “Memoria de elefante” de Antonio Lobo Antunes.

            Van alá máis de trinta anos. Lobo Antunes medraba día a día en popularidade, mentres a clase intelectual portuguesa o anatemizaba. Aínda lembro unha conferencia aquí na Coruña de Maria Lúcia Lepecki, quen a unha pregunta miña no coloquio, non aforrou descalificacións para o autor de “As naus” e “Esplendor de Portugal”. De estar viva (morreu de cancro en 2011) gustaríame ver agora a opinión da ilustre catedrática luso-brasileira.

.-.-.

Cousas da xustiza

Anxiños siameses

   Que no ceo teñen cabida toda clase de anxiños, queda demostrado pola longa variedade de retablos en que os atopamos empuñando ferramentas de todas as profesións e en todo tipo de situacións. Incluso os nenos siameses teñen un lugar no ceo, ou na Gloria, como vemos nesta figura atopada na catedral de Tui. Unha curiosidade máis para esa grande variedade de anxos que decoran e acompañan ós santos das igrexas
       

BOCA DE NACRE

Por Pura Tejelo

                          Ilustración P. Losada

A noite insomnia

Monóculo de nacre

Coa percepción inmediata de se querer atopar

No número de estrelas calcinadas,

Confundindo sono e vixilia

Para non mancar

A indixencia da nosa carne.

Marchar coa luz fugaz

Dunha ollada fortuita

Que acariña por uns instantes

A nosa contorna tan breve.

Liscar dos momentos híbridos

Boca nacrada probada tantas veces.

         (De Diálogo da Montaña e o sol)

Os Saavedra de Lugo, os primeiros capitáns contra a mourería

           Aínda que a orixe deste nobre apelido se remonta ós tempos de Hércules, segundo algúns mitómanos teñen dito, e máis aínda ó poñelo como descendente directo de Calígula, a verdade é que o señor Fernán de Saavedra, que tiña castelo no actual concello de Begonte, foi un esforzado cabaleiro que pelexou e morreu en Guadalete, deixando viúva e dous fillos, dos que o primoxénito, Don Arias Fernández de Saavedra acompañou a don Pelaio en Covadonga portando como armas identificativas da súa liñaxe un escudo en que, sobre campo de prata amosa tres bandas axedrezadas en gules e ouro.