Viaxe cara o solpor

5ª Xornada, cando pasan por Camelle, Arou e Camariñas e son invitados a xantar por amigos samaritanos

          Segue o vento que os gregos chamaban Bóreas, o mesmo que fecundaba ás eguas sagradas, o mesmo que arredou a Odiseo das terras da súa patria cando xa estaba a punto de atracar na Ítaca nativa; por iso os camiñantes, coñecedores desa tremenda historia, marcan a rota antes de saír e invocan a Eolo como se fosen nautas estancados: Sopra ventiño na vela, e lévame a onde esta ela. Ninguen sabe quen é “Ela”.

          Vai ser día fresco e tamén agardan visitas, pois nesa media hora en que cada día acenden o teléfono móbil (para aforrar batería), unha amiga anuncioulles unha invitación para xantar de campo. Pero aí van, en silencio, ¿dura o remorso e perdura a desconfianza?. Aí van, sempre a carón do mar, por carreiros despexados, máis de vexetación inculta e arbustos baixos, ata que chegan ás proximidades de Camelle, onde un piñeiral lles dá sombra, recuperan folgos, axustan as correas das que colga a vida que levan encima (a mochila), e máis frescos farán a súa entrada na terra que algunha vez acubillou a Man, o alemán de Camelle, e nesa entrada a primeiras horas da mañá, só unha moza vén de fronte cara eles, o resto da vila semella durmir. Vén ela envolta nun pareo, e o Meco mira porque os xeitos do andar lémbranlle algo, máis non sabe o que, por lembrar tamén lembra que soñou cun antepasado que non chegou a coñecer, máis do que lle contaban que foi quen de desfacer certo encanto e casar cunha fada e viviu nun paraíso, e xa se sabe que soñar con finados trae novas de vivos.

Camiñan pois mirando á moza, e ela vén vindo e as miradas vanse cravando ata que ó unísono ambos se recoñecen: É María, unha amiga que vive nos días laborais na Coruña e nos festivos na súa vila natal, e entón decátanse de que hoxe é domingo, día de respingo, cando cantan os galos na feira do Campo, que di a cantiga, día no que tamén eles tomarán un respingo, neste loitar de cada día, que aínda que eles non sexan de santificar as festas santifican o descanso.

Ela é o primeiro rostro que lles sorrí neste lugar que os camiñantes lembran de case corenta anos atrás, cando unha tarde de inverno, buscando un museo para eles descoñecido, que se anunciaba na estrada, e despois de preguntarlle a uns paisanos polo tal museo e que os paisanos lle indicasen un lugar entre todo aquel pedregal co sorriso do “mira ti a que andan estes” atoparon e coñeceron a Man, o alemán de Camelle, que xurdiu de entre as pedras como un ser saído doutras latitudes, perfilando a súa estampa contra o horizonte, vestido cunha curta capa verde e vermella e un calzón a xogo que semella esquife para o esguío corpo do artista, capaz de converter en Land art o espazo que o rodea, nunha especie de paisaxe subrreal, con círculos brancos e negros envolvendo o espacio da súa casoupa, pintados nos pinches das casas e nos montes que rodean este lugar do mundo onde a furia dos ventos se manifesta con xigantescas olas que só os homes de Camelle e Arou son quen de atravesar, Círculos que lle dan a visión dun lugar salpicado de cráteres arredor do seu caseto, e este ateigado das esculturas feitas a partir dos restos que o mar trae, das crebas que este artista recollía e remodelaba ata darlle vida. El foi o primeiro artista povero que os camiñantes coñeceron, o primeiro que aplicou o land-art, o primeiro que se aplicou a si mesmo un modo de vivir e convivir co entorno, que presumía de non vestir outra roupa máis co seu calzón e media capa en verán e inverno, o primeiro que coñeceron que por un amor non correspondido se acolleu a esta vida de eremita ateo, o primeiro que lles asegurou que todos os días, en verán e en inverno, cruzaba a baía de Camelle a nado, e quen finalmente finou rodeado por ese outro despredicio do mar que el non foi quen de modelar nin soportar, polo chapapote do Prestige, un chapapote que de cando en vez os camiñantes aínda verán ó longo da súa andaina nalgún recoveco dos cantís, como dedo acusador: “¿acórdaste de min?”, como proba de que aquel mal asolou a vida desta costa para matala, pero a vida ten a virtude de rebelarse contra a morte e incluso, ás veces, de vencela.

          En Camelle María tamén lles conta da orixe do lugar onde paran a falar, chamado o Lastre, pois alí, un pedregoso rincón do porto, era onde as embarcacións soltaban o lastre con que cruzaban o mar en días de temporal, cando viñan cargar ó porto camellés.

Foron escasos minutos de charla pero moi gratos; e despois de deixala, ela foise para gorentar os solsticiais raios do sol que tinxen de verán a súa pel e eles entran nunha cafetería, e nada máis entrar a camareira, de amplo sorriso saúdaos: “Tomade o que queirades que estas invitados por María”, e é que esta amiga, ó velos ir cara a cafetería chamou para que fosen atendidos e invitados ós cafés con magdalenas que os camiñantes sorben con vivo pracer.

No camiño sempre anda, asemade, unha man, unha palabra ou un sorriso que acariña.

E desde aquí os dous compañeiros van cara Arou, que por aí andarán os amigos Ana e Juán que veñen con intención de xantar con eles e pasar unha tarde de descanso, ou de respingo, se queredes.

A verdade é outra. Son amigos e dos amigos non se desconfía, pero a razón principal desta visita (pensan os malpensados camiñantes) está en comprobar que realmente están facendo esta viaxe, comprobar tamén o estado físico dos camiñantes, asegurarse, asemade, de que puideron chegar ata aquí, e quen sabe se non procurarán argumentos comparativos, do tipo “iso tamén o podería facer eu se me puxese”, pero non se poñen.

E no camiño de Arou, souberon o que é o efecto da droga do café recén tomado, que anima a andar lixeiros, a falar con euforia, a esquecer aqueles remorsos do que non queren lembrar, e ata a brincar polas pedras, e  seguir máis aló de Arou porque aínda non é hora de que veñan os amigos; pero cando o efecto da cafeína desaparece cae e sume ós camiñantes nun cansanzo súpeto, nun silencio que os fai camiñar de novo sen palabras.

O café semella poñerlles ás nos pés e cando se queren dar conta xa están fronte ó abandonado cemiterio dos ingleses, onde repousan os corpos de máis de 170 gardamarinas do buque Serpent, que naufragou na invernal noite do dez de novembro de 1890 fronte a estas costas, e os veciños do lugar acudiron a rescatar náufragos e cadáveres, este cemiterio improvisado para uns mariños que non eran papistas, e que lembra a gratitude do goberno inglés para cos salvadores veciños, tendo a ben regalarlle un barómetro ó concello de Camariñas, que aínda se amosa na fachada dunha casa fronte ó peirao, un reloxo ó seu alcalde e unha escopeta de caza ó cura de Xaviña, que polo visto, ademais de persoa caritativa tamén era de armas tomar contra coellos, lebres e toda clase de paxarada.

 E pasan os viaxeiros do solpor a carón do faro do cabo Vilán rodeado de modernos muíños eólicos, e lembran o nome de Costa da Morte, dado a este lugar, onde a vida abrolla en cada recuncho, por unha escritora inglesa chamada Annette Meanting no ano 1908, asombrada polo grande número de naufraxios de que lle falaron os paisanos, polo que ela anotou no seu caderno de viaxe “Coast of Death”, e así lle chamou nalgún artigo publicado na prensa inglesa da época, a pesar de que os paisanos tamén, seguramente, lle contaron desa lenda das bruxas que un día arribaron a Camariñas para lle ensinar ás mozas a arte de palillar. Mais diso ela non contou nada, pois polo visto xa daquela vendía máis un artigo coa palabra morte ca outro coa palabra arte.

Outros paisanos máis prosaicos din que os tales encaixes son o produto de intercambios comerciais con Flandes, pois segundo parece xa na Idade Media había unha liña de comunicación marítima entre estes mares e os da Europa de máis ó norte.

E nestas están, aquí no porto, lembrando os moitos naufraxios de que dá conta, cunha prosa sorprendente e envolvente don Camilo José na súa tan agardada e non tan apreciada “Madera de Boj”, pero tamén a aquela paisaniña rianxeira, a siña Sinforosa, que no traxecto entre Rianxo e Carril ía deixando caer no mar unha oración por cada náufrago, lembrando co rezo o nome e a data de tal desgracia; cando aparecen os amigos Ana e Juan, cansos de buscalos por toda a redonda, que quedaron en Arou e seguiron o camiño na súa procura, e eles desculpándose que foi o café “foi o café meu ben”, e abrázanse e bícanse e van para Nemiña, para o fresco piñeiral de Nemiña onde Ana, abre un bolso máis milagroso co de Mari Popins e vai sacando tortillas, empanadas, melóns, viño, auga e non sei cantas cousas máis que lles fixeron recuperar os quilos perdidos nestes días de camiñada e xaxún.

          Unha tarde con amigos dura pouco, e menos dura cando a conversa é distendida. Foi pois, unha tarde curta, na que o tempo metrolóxico correu máis do debido, no pracenteiro lugar onde xa decidiron ficar a durmir.