luns, 14 de outubro de 2013

UM APELIDO. UM NOME.


                                                                    Por UM-DO-CHAO.
VARELA.

O apelido.
Félix Varela
Apelido toponímico, dos mais engebres e muito abondosos da Galiza, tem duvidosa interpretaçom filológica, havendo quem o relaciona (Pardo de Guevara citando ao Licenciado Molina) coas barras, paus ou varas que loce o seu escudo, pois que di o licenciado: “Ai dellos en Castilla buenos cavalleros que llaman Varillas, trocado el vocablo gallego”; havendo quem (Navaza citado por Mdz. Ferrín) o fai derivar de valela (vale pequena na sua velha versom feminina). O mesmo Ferrín transcreve os versinhos ou refráns populares, cum certo “cheiriño sexista”, que Celso Emílio glossara assi: “Os homes divídense en tres: Varón (manda el, ela no), Varela (non manda el, manda ela) e Vareliña (manda o home… na cociña)”.

As personagens.
Entre a morea de persoeiros que levam tal apelativo, bem sabem os nossos sufridos leitores que adoitamos lhe dar preferência aos nom galegos, precisamente para demostrarmos a expansom que a nossa língua (em definitiva, a nossa cultura) tem polo mundo todo; assi que hoje vai metade e metade.

José Varela de Montes
1 Félix VARELA y Morales (Havana, 1788-1868, USA). Sacerdote, literato, jornalista, catedrático, filósofo e político, polígrafo em fim, que, polas suas ideias, se viu obrigado a se exiliar em Nova Iorque, sendo considerado o pai do autonomismo cubano.

2 José VARELA de Montes (1796-1868). Eminente médico compostelám (de quem se di atendéu no parto do que nascéu Rosalia de Castro), catedrático e tratadista da sua especialidade; chamado o filósofo-médico, marcou um fito na Medicina galega à mesma altura dos científicos européus do seu tempo.

José Pedro Varela
3 José Pedro VARELA (1845-1879). Pedagogo uruguaiano, de estirpe corunhesa, como neto de Jacobo Adrián Varela de Ulloa (1758-1818) –quem emigrara a Buenos Aires, onde é recordado maismente como capitám do Tercio de Voluntarios de Galicia no rejeitamento da invassom inglesa de 1806 e familiar do célebre marinho e cartógrafo José Varela y Ulloa (1739-1794)-, aquel é o autêntico reformador do ensino no seu país em termos de fazé-lo laico, gratuito e obrigatório. Destacam-se na Argentina vários membros desta família, da qual desce o literato Manuel Mujica Láinez (1910-1984).


4 Lorenzo VARELA (Mar da Havana, 1916-1978). Poeta galego dos grandes, de origen monterrosi, a quem se lhe dedicou o Dia das Letras 2005. Pola sua cercania parece ocioso explicitá-lo mais, recomendando a leitura da sua brilhante obra.

Ningún comentario:

Publicar un comentario